Oefening in het stellen van kritische vragen bij een onderzoeksresultaat: de bodycam

Inleiding

Tijdens een training werd ik ooit gewezen op een onderzoek naar het gebruik van bodycams bij de politie [1]. Een van de aanbevelingen in het onderzoek is dat "vaker kritische vragen moet worden gesteld als er onderzoeksresultaten t.a.v. bodycams verschijnen" (bladzijde 151). Uit het rapport:
 

"Vaak wordt het meest recente nieuws als het meest betrouwbare nieuws beschouwd: de state of the art in onderzoeksland. Maar dat is onzin: er zijn goede en slechte onderzoeken en nieuwer is niet altijd beter. Politiemensen moeten zichzelf aanleren kritische vragen te stellen voordat ze de uitkomsten van dit soort onderzoeken accepteren." (bladzijde 139/140)

Politici, wetgevingsjuristen, beleidsmakers en bijvoorbeeld bestuurders zullen dit hopelijk herkennen: van hun wordt immers verwacht dat ze beroepsmatig t.a.v. onderzoek / op onderzoeksresultaten doorvragen.

Volgens de auteur, Sander Flight (hier zijn site), zijn er drie redenen om kritische vragen te stellen:
 

1. omdat het helpt bij het bepalen of een onderzoek goed is uitgevoerd;
2. omdat het ons vertelt of de resultaten wel relevant zijn voor Nederland;
3. omdat het antwoord op dit soort vragen zorgt ervoor dat we beter gaan begrijpen hoe - in dit geval - een complex apparaat als de bodycam eigenlijk werkt.

Om de aanbeveling praktisch toepasbaar te maken geeft Flight in bijlage 4 van het onderzoeksrapport een lijst met positief-kritische vragen en nodigt hierbij de lezer uit om waar mogelijk met aanvullende vragen te komen.

Omdat het overzicht interessant is voor iedereen die worstelt hoe je ten aanzien van een concreet onderzoeksonderwerp goede kritische vragen kunt stellen, heb ik de lijst - met toestemming van Flight - hieronder opgenomen. Maar eerst aan jou.

Oefening

Vraag

Stel je krijgt - bijvoorbeeld als politicus of beleidsmaker - een onderzoeksrapport toegestuurd dat gaat over de bodycam. In het rapport worden bepaalde conclusies getrokken over de werking van de bodycam in relatie tot bepaalde doelen (het is dus beschrijvende kennis). Welke vragen kun je stellen bij zo'n onderzoek?

Antwoord

Flight onderkent hierbij drie soorten kritische vragen:

Wat voor een bodycam was het precies?

Werd er alleen video of ook audio opgenomen? Hoeveel graden gezichtsveld had de bodycam? Hoeveel frames per seconde werden opgenomen? Waren de beelden ook van goede kwaliteit bij duisternis of slecht weer? Tot op hoeveel meter konden personen worden herkend? Werden de beelden met encryptie beveiligd? Was het een bodycam met of zonder buffering? Hoe lang ging de batterij mee? Waar werd de bodycam gedragen: op hoofd of borst, of schouder, pols of bril? Was het aan de buitenkant van het apparaat duidelijk of het aan of uit stond? Was er een rechtstreekse videoverbinding of werden de beelden alleen lokaal opgeslagen?

Wie werkten er in welke situaties met de bodycam?

• Werd de bodycam gebruikt door een deel van de politiemensen tijdens bepaalde diensten of door alle politiemensen tijdens alle diensten? Was het gebruik van de bodycam verplicht of werkten er alleen vrijwilligers mee? Werd er alleen buiten op straat gefilmd of ook binnen panden?
• Kregen gebruikers vooraf een goede training? Werden de gebruikers begeleid tijdens het gebruik van de bodycam?
• Stond de bodycam altijd aan of alleen als de drager daarvoor koos? Was er een richtlijn bij welke interacties de bodycam aan moest worden gezet of bepaalde de gebruiker dat zelf? Moest het aanzetten mondeling bekend worden gemaakt?
• Wie stelde de beelden veilig? Kon de gebruiker de opgenomen beelden terugkijken? Voordat hij een proces-verbaal opstelde of daarna? Mocht het proces-verbaal daarna nog worden gewijzigd? Kon de leidinggevende de opgenomen beelden terugkijken? Wisten de gebruikers of hun leidinggevende de opgenomen beelden kon terugkijken?
• Mochten burgers beelden opvragen en bekijken? Mochten televisiemakers en websites beelden van de bodycam uitzenden? Wisten gebruikers vooraf dat de beelden openbaar zouden (kunnen) worden?

Wat waren de doelen van de bodycam?

• Welke doelen moesten er worden bereikt? Minder klachten tegen de politie? Minder geweld tegen de politie? Minder geweld door de politie? Minder geweld tussen burgers onderling? Veiliger gevoel van politie? Van burgers? Meer vertrouwen van burgers in de politie? Meer transparantie over politiewerk? Gebruik van beelden voor reconstructie van gebeurtenissen? Voor opsporingsdoeleinden? Als bewijs in de rechtszaal? Voor training en coaching van collega’s? Voor PR en communicatie over politiewerk?
• Was er een duidelijk hoofddoel? Was duidelijk welk doel voorrang moest krijgen als bepaalde doelen onmogelijk tegelijkertijd konden worden behaald? Werden de doelstellingen tussentijds bewaakt of schoven deze langzaam op naar andere doelen? Streefde de werkvloer naar dezelfde doelen als de top van de organisatie?

 

Het is interessant om te zien hoe Flight de aanbeveling met deze vragenlijst concretiseert. Het laat ook goed zien dat kritisch denken niet zonder inhoud kan (en andersom). Zijn er vragen / invalshoeken die je mist? Had jij andere vragen? We horen het graag!

__________

[1]
Zie Politie & Wetenschap, Apeldoorn; Sander Flight Onderzoek & Advies, De mogelijke meerwaarde van bodycams voor politiewerk: een internationaal literatuuronderzoek, Amsterdam (2017).