100 Ja-neevragen (en uitleg van wat ja-neevragen zijn)

In deze bijdrage leg ik uit wat ja-neevragen zijn (ten onrechte soms geschreven als ja/nee-vragen, ja nee vragen of ja-nee-vragen) en waarom je er goed aan doet soms dit soort vragen te stellen. Vervolgens zal ik twee tips geven als het om het stellen van ja-neevragen gaat. Natuurlijk eindig ik met een vragenlijst met 100 leuke voorbeelden van ja-neevragen (als je alleen deze vragenlijst wilt zien, klik dan hier).

Eerste versie: 26-10-2017
Laatste update: 18-03-2024

De kunst van het stellen van ja nee vragen

Wat is een ja-neevraag?

Een ja-neevraag is een keuzevraag waarbij je als vragensteller maar twee antwoordopties geeft: óf het is JA, óf het is NEE. Ja-neevragen zijn hiermee misschien wel de bekendste gesloten vragen die er zijn (hier kun je meer lezen over het verschil tussen open vragen stellen en gesloten vragen stellen). Ze beginnen altijd met een werkwoord (de persoonsvorm).

Wanneer doe je er goed aan ja-neevragen te stellen?

Nu hebben we in onze serie over "open vragen versus gesloten vragen" eerder uitgelegd dat er in bepaalde omstandigheden niets mis is met het stellen van een gesloten vraag. Natuurlijk hebben open vragen vaak wel de voorkeur - bijvoorbeeld als de ander niet uit zichzelf een gesloten vraag uitgebreid wil beantwoorden - maar er kunnen ook goede redenen zijn om gesloten vragen te stellen.

Lees ook: vragen om een gesprek te starten en op gang te houden.

Reden 1.
Een reden om een gesloten vraag te stellen, is om van iemand duidelijkheid te krijgen over een bepaald onderwerp. Door een gesloten vragen te stellen, dwing je je gesprekspartner te kiezen tussen één of meerdere opties.

Natuurlijk heb je geen 100% zekerheid dat iemand een ja-neevraag met of een JA of een NEE gaat beantwoorden. Als de ander twijfelt, kan hij eerst gaan terugvragen ("Wat bedoel je precies met ...?"). Of de ander maakt de vraag open door bijvoorbeeld te antwoorden met "Tja... dat ligt eraan..."; om vervolgens alle kanten van de kwestie te bespreken. Toch zijn de meeste mensen wel geneigd om een ja-neevraag met of JA of NEE te beantwoorden.

Reden 2.
Ook zijn ja-neevragen uitermate geschikt om een praatje te beginnen (net als de andere gesloten vragen). Je begint bij voorkeur met een compliment, stelt daarna een ja-neevraag - een vraag waar je zelfs het antwoord misschien al op weet - en begint vervolgens het gesprek (en dan bij voorkeur door een hulpvraag te stellen).

Let maar eens op: ook straatverkopers weten dit en zie je dit doen. Een ja-neevraag is vaak snel beantwoord; je hebt dan contact en je kunt meteen doorvragen.

Reden 3.
Tot slot is ook niet iedereen altijd in staat om uitgebreid een antwoord te geven op een vraag. Bijvoorbeeld in een crisissituatie (iemand die een verkeersongeluk heeft gehad, veel pijn heeft en nauwelijks kan praten, kun je natuurlijk beter niet te veel open vragen stellen). Een ander standaardvoorbeeld is bij de tandarts. Als jij met je mond wijd open ligt, dan heb je weinig behoefte aan open vragen. Een goede tandarts weet dit 😷 .

Twee tips bij het stellen van ja-neevragen

Om je te te helpen bij het formuleren van leuke ja-neevragen zullen we hieronder een lijstje geven van onze favoriete ja-neevragen. Diverse bronnen hebben we hiertoe geraadpleegd, bijvoorbeeld onze eigen vraagkaarten, de vragenlijst van Pickwick met theezakjesvragen, social media, et cetera.

Voordat we de lijst met ja-neevragen geven, hebben we nog wel twee tips:

Vergeet na het stellen van de ja-neevraag niet - indien nodig - door te vragen. Hoe je kunt doorvragen lees je hier.
Wees je ervan bewust dat je ja-neevraag onbedoeld een dubbele vraag kan zijn. Dit gebeurt al snel. Indien iemand dubbele vragen stelt - zo kun je hier lezen - dan stelt iemand meerdere vragen tegelijkertijd.

Let op: het stellen van dubbele ja-neevragen hoeft niet altijd slecht te zijn. En of een ja-neevraag een dubbele vraag is, is afhankelijk van de context. Stel je voor dat je de volgende vraag stelt: "Heb jij Sven en Talitha nog gezien?". Wat zegt een "Nee" als antwoord dan precies? Heeft de ander dan Sven niet gezien, of heeft de ander Talitha niet gezien, of alle twee niet gezien?

Als dit niet uitmaakt, dan zou dit een goede ja-neevraag zijn. Indien het wel uitmaakt wie iemand precies heeft gezien dan was het beter geweest om geen dubbele vraag te stellen maar bijvoorbeeld twee vragen te stellen:

"Heb jij Sven nog gezien?" [ander geeft antwoord]
"En Talitha?"

Hoe kun je het beste zelf ja-neevragen bedenken?

Hieronder volgt een vragenlijst met voorbeelden van ja nee vragen. Hopelijk zitten er goede vragen voor jou en je gesprekspartner tussen. En de lijst is natuurlijk makkelijk uit te breiden. Er zijn twee methodes.

Methode 1.
Het is onze ervaring dat de volgende soorten ja-neevragen het meest voorkomend zijn. Om zelf ja-neevragen te bedenken, begin je met een categorie en bedenkt vervolgens de vraag:

Vragen naar de mening over een actueel thema (Ben je voor de doodstraf, een vorm van euthanasie, een verbod op mobieltjes op de fiets, ...).
Vragen naar de smaakvoorkeuren (Heb jij een favoriete film, artiest, tv-programma, gerecht, ...).
Vragen naar hobby´s (Houd je van koken, naar school gaan, werken, boeken lezen, naar de bioscoop gaan, uit eten gaan, ...).
Vragen naar hoe iemand is / zijn of haar verleden (Heb je wel eens iets illegaals gedaan, twee dates tegelijkertijd gehad, een leugentje voor bestwil verteld, ...).

Methode 2.
Een andere manier om zelf vragen te bedenken is door met een met werkwoord te beginnen en dan de vraag af te maken. De meeste vraagzinnen beginnen met: