319 filosofische vragen

In deze bijdrage kun je een vragenlijst vinden met meer dan 300 goede filosofische vragen. Maar voordat we deze voorbeelden geven, leggen we eerst kort uit welke twee soorten filosofische vragen er zijn. En kun je lezen hoe we aan deze vragenlijst komen. Veel plezier met filosoferen!
laatst bijgewerkt 17 januari 2022 (46 extra vragen)

Klik hier om meteen naar de vragenlijst te gaan en de toelichting over te slaan.

 

Twee soorten filosofische vragen

Voordat ik de lijst met vragen zal geven, zal ik eerst kort uitleggen wat je onder filosofische vragen kunt verstaan. Filosofische vragen kun je indelen in kritische vragen en diepe vragen (zoals je ook hier hebt kunnen lezen).

Kritische vragen zijn de vragen waarmee je filosofisch kunt doorvragen. Het zijn de vragen waarmee je kunt vragen naar hoe zeker iemand is van zijn of haar opvattingen. Of iemand echt goede argumenten heeft, of iemand alles goed doordacht heeft, en of iemand bijvoorbeeld wel consistent is in zijn of haar denken. In deze bijdrage zullen we hier verder niet op ingaan.

Wil je echter leren hoe je op een goede manier op deze wijze kunt doorvragen, klik dan hier.

Diepe vragen zijn de filosofisch inhoudelijke vragen. Het zijn de vragen naar wat iemand denkt. Deze diepe vragen gaan dus ergens over: over je overtuigingen, gedachten en ideeën. Vaak betreffen dit morele vragen: vragen over hoe goed en gelukkig (samen) te leven. Over deze vragen zullen we hieronder verder schrijven.

Want wat zijn nu voorbeelden van deze diepe, filosofische vragen?

Als je geen zin hebt om voor deze diepe vragen filosofische literatuur te raadplegen (niet zo lastig hoor: hier vind je een vragenlijst met dè vragen die filosofen zich stelden) of als je bijvoorbeeld geen tijd hebt om je te verdiepen in de kunst van het stellen van socratische vragen (niet zo lastig hoor: hier vind je 150 socratische voorbeeldvragen) is op Twitter een goed en leuk alternatief te vinden.

HKC De wereldboom (eerst onder de noemer SBO Meander) - een school voor Speciaal Basis Onderwijs in Amsterdam toont namelijk via deze weg de filosofische vragen die zij in de gang ophangen en bespreken met leerlingen. Hetgeen leidt - zo valt te lezen - tot waardevolle gesprekken:
 

Zingeving, waarden & normen: door de dialoog kom je in gesprek! #filosoferen in de klas #waardevol

— Kindcentrum De Wereldboom (@HKC_Amsterdam) 16 juli 2012

 
Het resultaat is een lange lijst met leuke, typisch filosofische vragen.

Qua vorm zijn deze denkvragen bijna allemaal - wat je noemt - hoofdvragen. Het zijn hiermee misschien nog niet per se de startvragen om een goed filosofisch gesprek te beginnen. Dat betekent dat als jij de vragen wilt bespreken of inzetten, je er goed aan doet om een betere startvraag te bedenken. Of om bijvoorbeeld een boek of video erbij te pakken.

---

Verder lezen: verschillende soorten denkvragen

• Het verschil tussen drie soorten denk-stimulerende denkvragen: hoofdvragen, denkvragen en doorvragen..

---

Een voorbeeld. Neem de vraag "Wat is vrijheid van denken?" Deze vraag kan voor veel mensen - helemaal kinderen - lastig te beantwoorden zijn. Een gedachte-experiment als "Stel, er was een boze koning die de gedachten wil beïnvloeden van alle onderdanen. Zou dat kunnen?" zou voor lagere groepen makkelijker te beantwoorden zijn.

 

Wat is vrijheid van denken?

De vragenlijst met filosofische vragen

Omdat ik weet dat niet iedereen de lijst met vragen kan filteren uit de lijst met tweets, volgt hieronder de lijst met filosofische / morele vragen. Met dank aan SBO Meander (nu HKC De Wereldboom) voor het geven van toestemming. En voor de inspiratie!

• Als dieren geluid maken, hebben zij dan ook een taal? 
• Als er geen vragen meer zijn, is er dan rust?
• Als iedereen grappen zou maken, zou het dan nog leuk zijn?
• Als je beroemd bent, mag je dan alles?
• Als je de waarheid niet kent, kun je dan liegen?
• Als je een idee in je hoofd hebt, hoe is het daar dan gekomen?
• Als je iemand geluk wenst, wordt die dan ook gelukkig? 
• Als je iets leuk vindt om te doen, noem je het dan werken?
  
• Als je iets zeker weet, is het dan ook waar?
• Als je iets zeker weet, kun je het dan ook geloven?
• Als je toneel speelt, lieg je dan eigenlijk?
• Als je veel speelgoed hebt, ben je dan gelukkig?
• Als je veel weet, heb je dan ook vragen?
• Ben je gelukkig als je 1 miljoen euro wint?
• Ben je gelukkig als je veel geld hebt?
• Ben je op een onbewoond eiland vrij?
• Ben je slimmer als je ouder bent?
• Bestaan er slechte mensen?
• Bestaat er zoiets als vrijheid?
• Blijven mensen altijd bestaan?
• Denk je dat computers kunnen denken?
• Een gelukkig nieuwjaar... Wat betekent dat?
• Ga je voor lekker of gezond? 
• Gelukkig nieuwjaar! ... Kun je een jaar lang gelukkig zijn?
• Heb je liever 1 allerbeste vriend of 5 best wel goede vrienden?
  
• Heb je veel of weinig of helemaal geen vrienden nodig?
• Hebben dieren ook landen?
• Hebben dieren ook vragen?
• Hoe belangrijk is winnen?
• Hoe kan het dat er wel nieuwe woorden bijkomen, maar geen nieuwe letters?

• Hoe kiezen mensen dingen uit om in een museum neer te zetten?
• Hoe komt het dat er rijke en arme mensen zijn?
• Hoe komt het dat we niet alles kunnen genezen?
• Hoe kun je een vreemdeling zijn in je eigen land?
• Hoe kun je nieuwe vrienden maken?
• Hoe kun je weten wat normaal is?
  
• Hoe kunnen lelijke mensen knap worden?
• Hoe kunnen we huizen maken en toch goed zorgen voor de natuur ? 
• Hoe lang is iemand jong?
• Hoe leer je zelfvertrouwen hebben?
• Hoe ontstaat de slappe lach?
• Hoe vrij zijn wij?
• Hoe waardeer je werk?
  
• Hoe weet een baby hoe regels werken?
• Hoe weet je of iets kunst is?
• Hoe zie je jezelf?
• Hoe ziet de natuur er over 100 jaar uit? 
• Hoe ziet de wereld eruit zonder geld ?
• Hoe ziet een bewoonde planeet eruit?
• Hoe zorg je goed voor de wereld?
• Hoe zorg je goed voor een ander?
• Hoe zorg je goed voor jezelf?
• Hoe zou de wereld eruit zien zonder wetten en regels?
• Hoe zou het zijn als er geen grenzen om  landen zouden zijn?
• Hoe zou het zijn als iedereen blij was met zichzelf?
• Hoe zou het zijn als iedereen dezelfde taal sprak?
  
• Hoe zou het zijn als je honderd vrienden had? 
• Hoe zou het zijn als je nooit ergens bang voor was?
  
• Hoe zou het zijn als niemand zichzelf was?
• Hoe zou jij je gedragen als er geen regels waren?
• Hoeveel geld is genoeg? 
• Hoeveel woorden heb je nodig?
  
• Hoeveel zinnen kun je maken met 26 letters? 
• Hoort je stem bij wie je bent?
  
• Houdt de natuur de tijd bij? 
• Houdt de wereld ooit op?
• Is "ik lieg altijd" waar?
• Is armoede oneerlijk?
• Is de wereld van jou?
• Is denken werken?
  
• Is een brood techniek?
• Is een grapje altijd grappig?
• Is een onderbroek techniek? 
• Is filosoferen spelen?
• Is geluk is de nieuwste I-Phone hebben?
• Is het belangrijk dat je altijd wint?
• Is het raad dat alles wat nieuw is duurder is?
• Is iemand die veel weet slimmer dan iemand die veel vraagt?  
• Is iets dat vroeger waar was, vandaag nog waar?
• Is iets kunst als het in een museum hangt?
• Is iets wat vroeger waar was, vandaag nog waar?
• Is jouw mening altijd waar? 
• Is naar school gaan werken?
  
• Is natuur gemaakt of vanzelf ontstaan?
• Is natuur voor mij belangrijk?
• Is ouder worden een kunst?
• Is scoren leren?
• Is straatkunst vandalisme?
• Is veel en meer altijd beter?
• Je ontmoet Wesley Sneijder, welke vragen stel je hem? 
• Kan afval kunst zijn als het in een museum hangt?
• Kan een baby praten?
  
• Kan een idee ontstaan in een knie? Of een maag? Of ergens in het heelal?

• Kan een kunstenaar stoppen met het bedenken van kunst?
• Kan een robot je BFF worden?
• Kan een robot ziek zijn?
• Kan iedereen winnen?
• Kan iemand uit je familie een vriend zijn?
  
• Kan iets kunst zijn als niemand het ooit ziet?
• Kan je aan iets gehecht zijn dat weinig heeft gekost?  
• Kan je alles weten?
• Kan je alles van jezelf weten?
• Kan je geluk kopen?
• Kan kunst groeien?
• Kies jij wie je bent?
• Kijk die wolken eens bewegen.. Zouden ze leven? 
• Kost iets wat mooi is altijd veel geld?
• Kun je alleen op de wereld zijn?
• Kun je alles van jezelf weten?
• Kun je alles wat je mooi vindt om naar te kijken kunst noemen? 
• Kun je alle woorden ergens opplakken? 
• Kun je bang zijn voor jezelf?
  
• Kun je communiceren met planten?  
• Kun je een landschap ook kunst noemen? Waarom wel/ niet?
• Kun je een liefdesbrief aan jezelf schrijven?
• Kun je elkaar verstaan, zonder elkaar te begrijpen?
  
• Kun je geluk verkopen?
• Kun je iemand gezondheid wensen?
• Kun je in je eentje gelukkig zijn?
• Kun je leren om kunst te maken?
• Kun je met Lego kunst maken?
• Kun je ooit genoeg cadeaus hebben/ krijgen?
• Kun je ook de allerbeste verliezer zijn?
• Kun je ook gelukkig zijn als je ziek bent?
  
• Kun je ook gelukkig zijn door iets NIET te hebben?
• Kun je op school vrij zijn?
• Kun je praten zonder woorden?
  
• Kun je reizen in je eigen straat?
  
• Kun je thuis reizen?

• Kun je vrienden kopen?
• Kunnen bloemen ook gelukkig zijn?
• Kunnen bomen vliegen? 
• Kunnen bomen ziek zijn?
• Kunnen dieren tellen? 
• Kunnen dieren zich vervelen?
• Kunnen mensen alles maken?
• Kunnen planten pijn hebben?
• Kunnen rijken arm zijn? Kunnen armen rijk zijn?
• Kunnen robots bang zijn?
  
• Kunnen robots leiders van de wereld zijn?
  
• Kunnen woorden ook op?
• Maakt geld gelukkig?
• Mag je doen wat je wilt?
• Moet een kunstenaar iemand zo mooi mogelijk afbeelden of zo echt mogelijk?
• Moet een vriend altijd een mens zijn?
  
• Moet iedereen Kerst vieren?
• Moet je altijd eerlijk zijn?
• Moet je slim zijn om te liegen?
• Mogen kunstenaars alles maken wat ze willen?
• Slechts een maal per jaar wensen we elkaar geluk, wat moeten we dan de rest van het jaar?
• Stel dat jij de wereld mag hebben...wat zou je er dan mee doen?
• Stel dat jouw allermooiste tekening in een museum wordt opgehangen, is het dan kunst?
• Stel je voor dat alle mensen op de wereld precies zo zijn als jij bent. Hoe zou de wereld dan zijn?
• Van wie is de wereld?
• Van wie is een land?

• Vroeger zeiden de mensen dat de wereld plat was. Logen zij?
• Waar blijft de dag van gisteren?
• Waar haalt een kunstenaar ideeën voor een kunstwerk vandaan? Komen die zomaar?
• Waar hoor je bij als je erbij hoort?
• Waar houdt de ruimte op?
• Waar komen al die kleuren vandaan? 
• Waar komen grenzen vandaan?
• Waar komen vragen vandaan?
• Waar komt geluk vandaan?
• Waar komt jouw ik vandaan?
• Waar wonen de slimste kinderen van de wereld?
• Waar word jij gelukkig van?
• Waar zit jouw ik?
• Waarom bestaat geld ?
• Waarom communiceren we?
• Waarom discrimineren mensen elkaar?
• Waarom gaan mensen dood?
• Waarom is de lucht blauw, het gras groen en zijn mensen niet geel? 
• Waarom is de taart van oma altijd lekker, ook al bakt ze er niets van?
• Waarom is de wereld rond?
• Waarom is winnen belangrijk?
• Waarom maakt een kunstenaar kunst?
• Waarom moet je kunnen tellen?
• Waarom verdienen voetballers zoveel en vuilnismannen zo weinig?  
• Waarom worden mensen ziek?
• Waarom zijn er landen met grenzen?
• Waarom zijn er spelregels?
• Waarom zou je vrij willen zijn?

• Waarvoor bestaat de wereld?
• Waarvoor heb je een mobieltje nodig?
• Wanneer ben je echt vrij?
  
• Wanneer ben je een goede teamspeler?
• Wanneer ben je slim?
• Wanneer ben je werkelijk vrij?
• Wanneer denk je alleen maar aan jezelf?
• Wanneer is een baas nodig?
• Wanneer is iemand arm?
• Wanneer is iemand gezond?
• Wanneer is iemand rijk?
• Wanneer is iets een regel?
• Wanneer is iets waar?
• Wanneer mag je zeggen wat je denkt?
  
• Wanneer voel je je niet vrij?
• Wanneer voel jij je verloren?
• Wanneer weet je iets zeker?
• Wanneer weet je zeker dat je vrij bent? 
• Wanneer wordt iets kunst?
• Wanneer wordt kunst vandalisme?
• Wat als ...een voetbal een kubus was?
• Wat als de aarde vierkant was?
• Wat ben je liever: sterk of slim?
• Wat betekent de natuur voor jou?
• Wat betekent het om iemands vriend te zijn? 
• Wat betekent het wanneer je jezelf bent?
• Wat betekent Kerst voor jou?
• Wat gebeurt er als je begint met zelf geld weg te geven? Word je dan rijker of armer?
• Wat gebeurt er als je elkaar niet verstaat?

• Wat hebben geld en geluk met elkaar te maken?
• Wat hebben geluk en gezondheid met elkaar te maken? 
• Wat heeft eerlijkheid met vriendschap te maken?
  
• Wat heeft geluk met vriendschap te maken?
• Wat heeft geluk met vrijheid te maken?
  
• Wat heeft jaloezie met vriendschap te maken?
• Wat heeft 'jezelf zijn' met vriendschap te maken?
  
• Wat hebben je gedachten met vrijheid te maken?
• Wat hebben kinderen nodig in deze wereld?
• Wat heeft angst met vrijheid te maken?
• Wat heeft een hobby met vrijheid te maken? 
• Wat heeft eerlijkheid met jezelf zijn te maken?
• Wat heeft geloof met gezondheid te maken?
• Wat heeft geluk met gezondheid te maken?
• Wat heeft geluk met vrijheid te maken?
• Wat heeft gezondheid met vrijheid te maken?
• Wat heeft gezondheid met wijsheid te maken? 
• Wat heeft je gezondheid met vrijheid te maken?
• Wat heeft je gezondheid met wijsheid te maken?
• Wat heeft je karakter met gezondheid te maken? En je verstand?
• Wat heeft je leeftijd met vrijheid te maken?
• Wat heeft je lichaam met vrijheid te maken?
• Wat heeft jezelf zijn met vrijheid te maken?
• Wat heeft Kerst met samen te maken?
• Wat heeft kunst met een verhaal te maken?
• Wat heeft kunst met fantasie te maken?

• Wat heeft kunst met gevoel te maken?
• Wat heeft kunst met schoonheid te maken?
• Wat heeft leeftijd met vriendschap te maken?
  
• Wat heeft liefde met gezondheid te maken?
• Wat heeft liefde met vrijheid te maken?
• Wat heeft reizen met geluk te maken?
• Wat heeft reizen met gezondheid te maken?
  
• Wat heeft school of werk met vrijheid te maken?
• Wat heeft taal met cultuur te maken?
  
• Wat heeft toeval met vriendschap te maken?
  
• Wat is belangrijker: de reis of de bestemming?
  
• Wat is belangrijker in het leven, dat wat je kunt meten of dat wat je niet kunt meten?
• Wat is belangrijker: eerlijkheid of niemand kwetsen?
• Wat is belangrijker: veel geld hebben of gezond zijn?
• Wat is belangrijker: vrij zijn of werken?
• Wat is buitensluiten?
• Wat is communicatie?
• Wat is de wereld?
• Wat is dood eigenlijk?
• Wat is een bewijs?
• Wat is een goede reden om te liegen?
• Wat is een grapje?
• Wat is een vooroordeel?
• Wat is een vreemdeling?
• Wat is er achter de achterste sterren?
• Wat is fair play?
• Wat is geld?
• Wat is gezond?
• Wat is gezondheid? 
• Wat is griezelen?
  
• Wat is grappig ?
• Wat is het domste dat je kunt doen bij voetbal? En bij judo?
• Wat is het verschil tussen denken en weten?
• Wat is het verschil tussen kunst en fantasie? 
• Wat is het verschil tussen werken en spelen?
  
• Wat is jouw geluks-top-10?
• Wat is Kerst meer dan ballen en bomen?
• Wat is kunst?
  
• Wat is liegen?
• Wat is milieu? 
• Wat is natuur? 
• Wat is respect?
• Wat is rijk zijn precies?

• Wat is slim?
• Wat is sportief?
• Wat is sterker? De zon of de wind? 
• Wat is taal precies?
• Wat is volgens jou onbetaalbaar?
• Wat is voor jou geluk?
• Wat is vriendschap?
• Wat is vrijheid van denken?
• Wat is waarheid?
• Wat is werken?
• Wat is weten?
• Wat is ziek?
• Wat kan je leren van ziek zijn? 
• Wat kun je doen om gezond te zijn? Kun je er wat aan doen?
• Wat kun je niet kopen?
• Wat leer je van sport?
• Wat maakt jou uniek?
• Wat mag de Gniep van jou stelen: de Kerst of jouw verjaardag?
• Wat voor beeld geven selfies van jezelf?
• Wat weet ik van mezelf?
• Wat weet je van jezelf?
  

• Wat zijn de ingrediënten voor een goede gezondheid?
• Wat zou er anders zijn in je leven als de klok geen 12 maar 10 uur had? 
• Wat zou er gebeuren als er geen computers waren? 
• Wat zou je aan jezelf beter willen maken?
• Wat zou jij doen met een miljoen?
• Wat zou jij willen winnen?
• Welke regels zou jij maken?
• Welke waarde heeft een goede basis?
  
• Wie bepaalt eigenlijk wat waardevol is?
  
• Wie bepaalt of gedrag goed of slecht is?
• Wie is de baas van onze taal?
  
• Wie maakt er regels?
• Wie wint: sterk of slim?
• Wie z'n baas ben jij?
  
• Wie zorgt er voor je gezondheid? 
• Wordt de wereld kleiner als je groter wordt?
• Wordt sport leuk als de trainer leuk is?
• Zijn er domme vragen? 
• Zijn je gedachten helemaal alleen van jou? 
• Zijn wij allemaal gelijk?
  
• Zou het niet leuk zijn als ministers een keer per jaar op onze ideeën mogen stemmen ipv wij op die van hen?
• Zou je een beroemde sporter willen zijn?
• Zou je in de natuur willen leven?

Succes met het stellen van vragen! Dat het goede voorbeeld van SBO Meander goed doet volgen!

Tot slot en speciaal voor leerkrachten: over de aanpak van SBO Meander

Ben je werkzaam in het onderwijs en wil je zelf bovenstaande filosofische vragen inzetten teneinde met kinderen te filosoferen dan is het misschien interessant om de aanpak van HKC De Wereldboom / SBO Meander bij de start van dit initiatief te weten.

Ze filosoferen namelijk niet zomaar om het filosoferen... 

In het kort werkt de school voor de groepen 4-8 thematisch waarbij ze wereldoriëntatie, woordenschat, creatieve vakken en ook filosoferen verbindt aan de taalthema's uit de methode Taal op Maat (mogelijk bekend, maar Taal op Maat werkt schoolbreed met acht thema's: 'om je heen', 'gezond', 'samen', 'geld', 'vrij', 'contact', 'mooi' en 'op reis'). De bedoeling is om de leerlingen hiermee op allerlei manieren in aanraking te laten komen met het thema en hiermee zoveel mogelijk 'knopen te activeren', zodat de leerstof beter beklijft.

Filosoferen wordt dus zo betekenisvol ingebed in taalthema's. De posters hangen ondertussen als gezegd in de gangen. De ervaring leert namelijk dat leerlingen hierdoor ook spontaan met elkaar de vragen gaan bespreken (en natuurlijk is het ook een mooie reminder voor leerkrachten om het er in de groep over te hebben 😊👍).