Filosofie
150 socratische vragen
De eerste kennismaking met filosofie begint voor veel mensen met de filosoof Socrates. Socrates leefde van circa 470 tot 399 voor Christus en is met name bekend om zijn vraagtechnieken. Als iemand de kunst van het stellen van vragen verstond, dan was het wel Socrates. Verschillende vragen besprak Socrates op kritische wijze met zijn omstanders (en zie hiervoor de dialogen van de filosoof Plato die hierover schreef). Bijvoorbeeld:
- Wat is moed (Laches)
- Wat is kennis? (Theaetetus)
- Wat is zelfbeheersing? (Charmides)
- Wat is liefde? (Symposium)
- Wat is kunst? (Ion)
- Wat is matigheid? (Euthyphro)
- Wat is waarheid? (Gorgias)
- Wat is schoonheid? (Hippias Major)
- Wat is voortreffelijkheid? (Meno)
- Wat is rechtvaardigheid? (Gorgias, De Staat)
Zelf (klassieke) socratische vragen bedenken
Wat natuurlijk direct opvalt aan deze vragen, is de vorm van de vraag. In tegenstelling tot moderne socratische vragen, kun je de oorspronkelijke vragen van Socrates in de kern terugbrengen tot "Wat is ..."-vragen [1]. Met deze kennis in gedachten, is het vrij eenvoudig om zelf klassieke socratische vragen te bedenken en te formuleren. Je begint met "Wat is ..." en zet hier een begrip achter.
Met name positieve waarden lenen zich goed voor een socratische vraag. Je formuleert in zo'n geval een morele vraag die gericht is op een definitie. Vind je dit nog wat abstract? Op kritischehouding.nl vind je een uitgebreide lijst met positieve waarden. Zet voor een waarde "Wat is ..." en je hebt een socratische vraag.
Socratische vragen voor de beroepspraktijk
Als je trouwens de beroepspraktijk voorop stelt, zijn niet alle waarden even relevant. Sommige waarden - en hiermee vragen - zijn waardevoller omdat ze iets zeggen over hoe iemand denkt over wat het betekent om leidinggevende te zijn, of opdrachtgever, zelfstandige, professional, et cetera.Vaak gaat het dan om begrippen waarvan we vooronderstellen dat collega's e.d. wel hetzelfde hierover denken (en dezelfde voorbeelden hieronder laat vallen) terwijl dit in de praktijk - zo is onze ervaring - flink tegenvalt.
Wil je zelf een socratisch gesprek houden? Een belangrijke (vervolg) stap is om aan de gesprekspartners een voorbeeld te vragen van een situatie die zij hieronder vinden vallen. Dus onder deze waarde vinden vallen. Dus van een situatie waarin zij - bijvoorbeeld - vonden dat ze representatief waren. Als de groep eenmaal een interessant voorbeeld heeft gevonden en gekozen, dan begint het gesprek. Met natuurlijk doorvragen waarom dit voorbeeld zo passend is.
Wat is aanzien? (en hoe belangrijk is dit vervolgens in je werk)
Wat is artisticiteit? (en hoe belangrijk is dit voor een organisatie in de creatieve sector)
Wat is authenticiteit? (jezelf zijn op het werk)
Wat is autonomie? (als professional)
Wat is begeerlijkheid? (van een product bijvoorbeeld)
Wat is behulpzaamheid? (binnen organisaties)
Wat is bekendheid? (als merk)
Wat is bekwaamheid? (als beroepsbeoefenaar)
Wat is beleefdheid? (en in hoeverre is dit belangrijk voor een organisatie)
Wat is bereidwilligheid? (om over te werken bijvoorbeeld)
Wat is bescheidenheid? (denk aan discussies over het glazen plafond)
Wat is beschaving? (en welke gedragsnormen willen we op de werkvloer)
Wat is besluitvaardigheid? ... et cetera
Wat is betrokkenheid?
Wat is betrouwbaarheid?
Wat is bevlogenheid?
Wat is burgerschap?
Wat is confidentialiteit?
Wat is creativiteit?
Wat is daadkracht?
Wat is dankbaarheid?
Wat is democratie?
Wat is deskundigheid?
Wat is dienstbaarheid?
Wat is diplomatie?
Wat is discipline?
Wat is doelmatigheid?
Wat is doorleefbaarheid?
Wat is duurzaamheid?
Wat is educatie?
Wat is eer?
Wat is eerbied?
Wat is eerlijkheid?
Wat is effectiviteit?
Wat is efficiency?
Wat is empathie?
Wat is erkenning?
Wat is fatsoen?
Wat is flexibiliteit?
Wat is gastvrijheid?
Wat is gedrevenheid?
Wat is geduld?
Wat is gehoorzaamheid?
Wat is gelijkheid?
Wat is gelijkwaardigheid?
Wat is geloof?
Wat is geloofwaardigheid?
Wat is geluk?
Wat is gematigdheid?
Wat is gemeenschappelijkheid?
Wat is genot?
Wat is genuanceerdheid?
Wat is gezondheid?
Wat is hiërarchie?
Wat is hulpvaardigheid?
Wat is idealisme?
Wat is innovatie?
Wat is integriteit?
Wat is kennis?
Wat is kwaliteit?
Wat is liefdadigheid?
Wat is loyaliteit?
Wat is macht?
Wat is matigheid?
Wat is mensgerichtheid?
Wat is menswaardigheid?
Wat is milieubehoud?
Wat is milieubewustheid?
Wat is moed?
Wat is natuurbehoud?
Wat is nauwgezetheid?
Wat is nauwkeurigheid?
Wat is nieuwsgierigheid?
Wat is nut?
Wat is onafhankelijkheid?
Wat is ondernemerschap?
Wat is onpartijdigheid?
Wat is ontplooiing?
Wat is onwetendheid?
Wat is openheid?
Wat is optimisme?
Wat is orde?
Wat is ordelijkheid?
Wat is participatie?
Wat is plezier?
Wat is plichtsbetrachting?
Wat is politesse?
Wat is pragmatisme?
Wat is prestatiegerichtheid?
Wat is privacy?
Wat is pro-activiteit?
Wat is professionaliteit?
Wat is prudentie?
Wat is publieke verantwoordelijkheid?
Wat is punctualiteit?
Wat is rechtsstatelijkheid?
Wat is rechtvaardigheid?
Wat is redelijkheid?
Wat is representativiteit?
Wat is respect?
Wat is saamhorigheid?
Wat is samenwerking?
Wat is schoonheid?
Wat is sluwheid?
Wat is snelheid?
Wat is soberheid?
Wat is solidariteit?
Wat is spaarzaamheid?
Wat is sportiviteit?
Wat is stabiliteit?
Wat is standvastigheid?
Wat is stiptheid?
Wat is structuur?
Wat is synergie?
Wat is toegankelijkheid?
Wat is toewijding?
Wat is tolerantie?
Wat is traditie?
Wat is transparantie?
Wat is trouw?
Wat is uitdagendheid?
Wat is uitmuntendheid?
Wat is uniformiteit?
Wat is universaliteit?
Wat is vakmanschap?
Wat is vastberadenheid?
Wat is vasthoudendheid?
Wat is veelzijdigheid?
Wat is veiligheid?
Wat is verandering?
Wat is verantwoordelijkheid?
Wat is verbinding?
Wat is vernieuwing?
Wat is vertrouwelijkheid?
Wat is verwondering?
Wat is volharding?
Wat is voorbereid zijn?
Wat is voortreffelijkheid?
Wat is waardering?
Wat is waarheid?
Wat is wedijver?
Wat is weloverwogenheid?
Wat is wijsheid?
Wat is ijverigheid?
Wat is zakelijkheid?
Wat is zekerheid?
Wat is zelfbeschikking?
Wat is zelfontplooiing?
Wat is zelfstandigheid`?
Wat is zorgvuldigheid?
Wat is zorgzaamheid?
Aanvullingen, vragen of opmerkingen? We horen het graag.
Voorbeeld. Een leidinggevende zegt n.a.v. een vervelend voorval: "Ik zal mijn verantwoordelijkheid nemen." Maar wat betekent dit nu eigenlijk? Stap hij op? Of blijft hij om de zaken te herstellen? Wat is eigenlijk verantwoordelijkheid nemen? Is dat wel meteen duidelijk? Denkt iedereen hetzelfde over dit begrip? Dit valt te betwijfelen.
 |
| Wat betekent het eigenlijk dat je representatief moet zijn voor je werk? |
Vragenlijst met 150 (qua vorm) klassieke socratische vragen
Met toestemming van kritischehouding.nl overgenomen, vind je hieronder een lijst met potentiële socratische vragen (met tussen haakjes in het begin nog wat extra informatie zodat je een beeld krijgt hoe je deze vragen concreet kunt maken).Zie ook deze vragenlijst met 275+ filosofische vragen
Wil je zelf een socratisch gesprek houden? Een belangrijke (vervolg) stap is om aan de gesprekspartners een voorbeeld te vragen van een situatie die zij hieronder vinden vallen. Dus onder deze waarde vinden vallen. Dus van een situatie waarin zij - bijvoorbeeld - vonden dat ze representatief waren. Als de groep eenmaal een interessant voorbeeld heeft gevonden en gekozen, dan begint het gesprek. Met natuurlijk doorvragen waarom dit voorbeeld zo passend is.
Wat is aanzien? (en hoe belangrijk is dit vervolgens in je werk)
Wat is artisticiteit? (en hoe belangrijk is dit voor een organisatie in de creatieve sector)
Wat is authenticiteit? (jezelf zijn op het werk)
Wat is autonomie? (als professional)
Wat is begeerlijkheid? (van een product bijvoorbeeld)
Wat is behulpzaamheid? (binnen organisaties)
Wat is bekendheid? (als merk)
Wat is bekwaamheid? (als beroepsbeoefenaar)
Wat is beleefdheid? (en in hoeverre is dit belangrijk voor een organisatie)
Wat is bereidwilligheid? (om over te werken bijvoorbeeld)
Wat is bescheidenheid? (denk aan discussies over het glazen plafond)
Wat is beschaving? (en welke gedragsnormen willen we op de werkvloer)
Wat is besluitvaardigheid? ... et cetera
Wat is betrokkenheid?
Wat is betrouwbaarheid?
Wat is bevlogenheid?
Wat is burgerschap?
Wat is confidentialiteit?
Wat is creativiteit?
Wat is daadkracht?
Wat is dankbaarheid?
Wat is democratie?
Wat is deskundigheid?
Wat is dienstbaarheid?
Wat is diplomatie?
Wat is discipline?
Wat is doelmatigheid?
Wat is doorleefbaarheid?
Wat is duurzaamheid?
Wat is educatie?
Wat is eer?
Wat is eerbied?
Wat is eerlijkheid?
Wat is effectiviteit?
Wat is efficiency?
Wat is empathie?
Wat is erkenning?
Wat is fatsoen?
Wat is flexibiliteit?
Wat is gastvrijheid?
Wat is gedrevenheid?
Wat is geduld?
Wat is gehoorzaamheid?
Wat is gelijkheid?
Wat is gelijkwaardigheid?
Wat is geloof?
Wat is geloofwaardigheid?
Wat is geluk?
Wat is gematigdheid?
Wat is gemeenschappelijkheid?
Wat is genot?
Wat is genuanceerdheid?
Wat is gezondheid?
Wat is hiërarchie?
Wat is hulpvaardigheid?
Wat is idealisme?
Wat is innovatie?
Wat is integriteit?
Wat is kennis?
Wat is kwaliteit?
Wat is liefdadigheid?
Wat is loyaliteit?
Wat is macht?
Wat is matigheid?
Wat is mensgerichtheid?
Wat is menswaardigheid?
Wat is milieubehoud?
Wat is milieubewustheid?
Wat is moed?
Wat is natuurbehoud?
Wat is nauwgezetheid?
Wat is nauwkeurigheid?
Wat is nieuwsgierigheid?
Wat is nut?
Wat is onafhankelijkheid?
Wat is ondernemerschap?
Wat is onpartijdigheid?
Wat is ontplooiing?
Wat is onwetendheid?
Wat is openheid?
Wat is optimisme?
Wat is orde?
Wat is ordelijkheid?
Wat is participatie?
Wat is plezier?
Wat is plichtsbetrachting?
Wat is politesse?
Wat is pragmatisme?
Wat is prestatiegerichtheid?
Wat is privacy?
Wat is pro-activiteit?
Wat is professionaliteit?
Wat is prudentie?
Wat is publieke verantwoordelijkheid?
Wat is punctualiteit?
Wat is rechtsstatelijkheid?
Wat is rechtvaardigheid?
Wat is redelijkheid?
Wat is representativiteit?
Wat is respect?
Wat is saamhorigheid?
Wat is samenwerking?
Wat is schoonheid?
Wat is sluwheid?
Wat is snelheid?
Wat is soberheid?
Wat is solidariteit?
Wat is spaarzaamheid?
Wat is sportiviteit?
Wat is stabiliteit?
Wat is standvastigheid?
Wat is stiptheid?
Wat is structuur?
Wat is synergie?
Wat is toegankelijkheid?
Wat is toewijding?
Wat is tolerantie?
Wat is traditie?
Wat is transparantie?
Wat is trouw?
Wat is uitdagendheid?
Wat is uitmuntendheid?
Wat is uniformiteit?
Wat is universaliteit?
Wat is vakmanschap?
Wat is vastberadenheid?
Wat is vasthoudendheid?
Wat is veelzijdigheid?
Wat is veiligheid?
Wat is verandering?
Wat is verantwoordelijkheid?
Wat is verbinding?
Wat is vernieuwing?
Wat is vertrouwelijkheid?
Wat is verwondering?
Wat is volharding?
Wat is voorbereid zijn?
Wat is voortreffelijkheid?
Wat is waardering?
Wat is waarheid?
Wat is wedijver?
Wat is weloverwogenheid?
Wat is wijsheid?
Wat is ijverigheid?
Wat is zakelijkheid?
Wat is zekerheid?
Wat is zelfbeschikking?
Wat is zelfontplooiing?
Wat is zelfstandigheid`?
Wat is zorgvuldigheid?
Wat is zorgzaamheid?
Aanvullingen, vragen of opmerkingen? We horen het graag.
__________
[1]
Zie voor een gelijke conclusie bijvoorbeeld Standford Encyclopedia of Philosophy, Plato on Knowledge in the Theaetetus (2015), te raadplegen via https://plato.stanford.edu/entries/plato-theaetetus/ of Hugh H. Benson die in Socratic Method spreekt van zogenaamde 'What is F-ness'-questions, in: The Cambridge Companion (edited by Donald R. Morrison), Cambridge University Press 2011, p. 193 en verder.
