83 morele dilemma's / ethische vragen op het gebied van veiligheid

Hieronder vind je een overzicht van een aantal van mijn favoriete ethische vraagstukken (die allemaal in de kern morele dilemma's zullen zijn) die te maken hebben met veiligheid en waarover je een oordeel / mening kunt vormen. Sommige vraagstukken zul je vast kennen, sommige ken je misschien wat minder goed.
 

Om de vraagstukken praktisch te houden, heb ik waar mogelijk ter inspiratie concrete voorbeelden gegeven. De linkjes houd ik niet bij dus soms zul je even extra moeten zoeken voor de juiste informatie (tip: het internetarchief). Wil je ondertussen eerst weten hoe je een goede morele onderzoeksvraag opstelt? In deze bijdrage lees je welke soorten morele vragen er zijn.

Ook relevant: een overzicht van morele dilemma´s op je werk

Ik heb hieronder niet altijd een goede open onderzoeksvraag inclusief toetsingskader opgesteld. Het gaat in onderstaande vragenlijst puur om casuïstiek; om leuke morele vragen die iets hebben te maken met veiligheid. Dit kan gaan om de veiligheid van mensen, van dieren, dingen (spullen), maar ook met het veiligstellen van bepaalde normen (waarover natuurlijk discussie is).

Dus hopelijk vind je hiertussen interessante kwesties om te bespreken, te bediscussiëren of om over te schrijven (bijvoorbeeld in een essay of een moreel betoog)[1].

De vragenlijst:

1. In hoeverre mag je een klein aantal (onschuldige) mensen doden om er meer te behouden / te beschermen? (zie bijvoorbeeld De Afghanistan Lone Survivor-case (2005) en het op-hol-geslagen-treintjes-gedachte-experiment van Philippa Foot.)
2. Zijn er omstandigheden denkbaar waarbij het te rechtvaardigen valt dat je een mens opeet? (de standaardcasus is R v Dudley and Stephens (1884). Ook interessant is de kannibalisme-zaak Armin Meiwes, Duitsland.)
3. Mag de overheid je verplichten dat je donor wordt? (zie voor een invoelbaar geval: Kerry Thorpe.)
4. Mag de overheid je verbieden te schaatsen op dun ijs (nu hulpdiensten wel moeten uittrekken als het misgaat)? (inspiratie: in 2017 moesten hulpdiensten vele malen uittrekken ondanks waarschuwingen niet het ijs op te gaan.)
5. Mag iemand een bloedtransfusie weigeren, zelfs als dit zijn of haar eigen leven op het spel zet? (interessant: Judge cites 19th Century philosopher John Stuart Mill in blood transfusion case)
6. Zou de overheid moeten toestaan dat mensen vrijwillig met elkaar gaan vechten? (casus: The Ultimate Fighting Championship of De slag om Beverwijk of het Van-der-Valk-motorclub-incident of de 2017-knokpartij tussen AZ/Feyenoord-hooligans)
7. Moeten fietsers een helm dragen? (inspiratie)
8. Waarom zou je niet naakt in een bus mogen zitten? (casus: de naked man in the New Jersey Transit (sociale veiligheid; deze casus is met name interessant omdat het zo mooi aansluit op het artikel A Ride on a Bus van Joel Feinberg); zie hier voor een filosofische verdediging).
9. Mag de overheid bepaalde sportevenementen / gala's e.d. verbieden, en zo ja, wanneer? (inspiratie)
10. Mogen we zwervers oppakken en in een werkhuis opsluiten omdat teerhartige zielen het aanblik van zwervers pijn doet en hardvochtige mensen van zwervers walgen? (sociale veiligheid: een voorstel van Jeremy Bentham). 
11. Mag de overheid iets in het water doen zodat we socialer worden? 
12. In hoeverre moet je een gevangene die onder erbarelijke omstandigheden leeft zelfmoord / euthanasie toestaan? (inspiratie, zie ook de casus Frank van den Bleeken in België.)
13. Mogen een broer en zus (veilige) seks met elkaar hebben? (dit is een gedachte-experiment van de filosoof Haidt en raakt sociale veiligheid / subjectieve veiligheid. Zie voor een toegankelijke inleiding in deze discussie dit artikel). 
14. Moet je - om ontwrichting van de samenleving te voorkomen - een vereniging die pedofilie voorstaat, verbieden? (denk aan de casus van de vereniging Martijn.)
15. Hoe sta jij tegenover (gemeentelijke) permanente toezicht via drones voor een veilige omgeving? (inspiratie 1 en inspiratie 2)
16. In hoeverre is het moreel juist als de overheid d.m.v. geuren mensen gaat misleiden t.b.v. een veiligere omgeving? 
17. In hoeverre vind je dat robots menselijke handelingen moeten overnemen? (denk aan robots in het verkeer en hun bots-algoritmes en robots die voor ons gaan vechten.)
18. In hoeverre is het rechtvaardig als de politie camerabeelden van bouwmarkten bekijkt om inbrekers te betrappen? (inspiratie)
19. Bij welke misdaden / overtredingen zouden mensen moeten worden verplicht DNA af te staan? (inspiratie)
20. In hoeverre is het rechtvaardig als politie / OM beelden van politieverhoren vrijgeeft voor publieke uitzending? (inspiratie)
21. Zou roken in kleine cafés toegestaan moeten zijn? (inspiratie)
22. Moet je iemand die controversiële, vrouwonvriendelijke versiercursussen geeft toegang tot het land ontzeggen? (sociale veiligheid: inspiratie)
23. Zou een boek als Mein Kampf gewoon verkocht moeten kunnen worden? (inspiratie)
24. In hoeverre het juist - bijvoorbeeld om het gevoel van veiligheid te bevorderen - als de overheid mensen verbiedt om te bedelen? (inspiratie)
25. Is het moreel te rechtvaardigen als iedere agent van een camera wordt voorzien? (inspiratie)
26. Moeten we ouders die roken waar kinderen bij zitten kunnen vervolgen voor kindermishandeling? (inspiratie)
27. In hoeverre is het juist als justitie de telefoon van een journalist aftapt om een ondergedoken jongetje te vinden? (inspiratie)
28. In hoeverre kunnen we mensen verplichten dat ze achteruit inparkeren? (inspiratie)
29. Zou de overheid burgers mogen dwingen om - bijvoorbeeld t.b.v. onze veiligheid - een empathie-pil te slikken? (inspiratie) 
30. Kan het ooit gerechtvaardigd zijn (en onder welke voorwaarden dan) dat de overheid een burger martelt? (inspiratie)
31. In hoeverre is het wenselijk dat een computer op basis van een algoritme via een drone mensen ombrengt? (inspiratie)
32. Moeten we de politie bodycams laten dragen (inspiratie 1 en inspiratie 2)
33. In hoeverre is het wenselijk dat de overheid ons onbewust manipuleert mbv geuren (bijv. t.b.v. veiligheid)? (inspiratie)
34. Moet het verboden zijn kleren te verkopen als die mogelijk zijn gefabriceerd in een onveilige buitenlandse fabriek? (inspiratie)
35. Moet je wielrenners toestaan in groepen te fietsen op de openbare weg? (inspiratie 1 en inspiratie 2)
36. In hoeverre zou je niet gewoon je lichaam moeten kunnen verkopen? (inspiratie) 
37. In hoeverre moet je websites waar rijke mannen op zoek gaan naar een 'partner' verbieden? (inspiratie)
38. In hoeverre mag de overheid verbieden dat je bepaalde kleding draagt? (inspiratie)
39. In hoeverre mag de overheid ons verplichten een bloedtransfusie te ondergaan? (inspiratie)
40. In hoeverre zou de overheid moeten verbieden dat we vrijwillig (zonder zekeringen) een toren gaan beklimmen? (inspiratie)
41. Moet de overheid rages actief bestrijden (en in welke mate dan) indien de rage doden tot gevolg kan hebben? (inspiratie)
42. Is het wel moreel juist dat hockeyers verplicht een bitje moeten dragen? (inspiratie)
43. In hoeverre moet iemand de vrijheid hebben grievende opmerkingen te plaatsen op social media? (inspiratie en concrete zaak)
44. Hoe ver mag de overheid gaan in het opslaan en opvragen van data om veiligheid te 'garanderen'?
45. In hoeverre is het gerechtvaardigd dat de overheid toestaat dat de NS haar personeel bewapent? (inspiratie)
46. In hoeverre moet de overheid mensen verbieden om op afgelegen plekken te basejumpen? (inspiratie)
47. In hoeverre moeten we fietsers verbieden hun telefoon te gebruiken? (inspiratie)
48. In hoeverre is een (beperkt) boerka-verbod moreel wenselijk? (inspiratie)
49. Wil je wonen in een stad die alles van je weet maar waar het (hierdoor) wel veilig is? (inspiratie)
50. Onder welke omstandigheden is het nog te rechtvaardigen om een konijn dood te slaan en direct op te eten op tv/radio? (inspiratie)
51. Moet bij voetballen het koppen van de bal verboden worden? (inspiratie 1 en inspiratie 2)
52. In hoeverre moet de overheid social media beïnvloeden als dit ten goede komt aan ons veiligheidsgevoel? (inspiratie)
53.  Tot op welke hoogte zouden we gedetineerden nog moeten toestaan te roken? (inspiratie)
54. Onder welke voorwaarden zouden politie-agenten social media mogen gebruiken? (inspiratie)
55. Zouden alle drugs niet legaal moeten zijn? (inspiratie)
56. Moeten we - en wanneer dan - voor onze veiligheid stoppen met het doorontwikkelen van robots? (inspiratie)
57. Stel het klopt: in hoeverre moet je als krant de naam noemen van een advocaat die zijn cliënt heeft aangegeven omdat hij een "aanslag" op Prinsjesdag zou plegen? (inspiratie)
58. Is het moreel juist dat politie op de eerste lentedag actief motorrijders gaat controleren? (inspiratie)
59. In hoeverre moeten we hondenbezitters per definitie verplichten aangelijnd hun hond uit te laten? (inspiratie)
60. Zou een demonstratie tegen de koning - zoals in het centrum van Zwolle - toegestaan moeten worden? (inspiratie)
61. Zou niet iedereen naar (bijv.) 10 jaar opnieuw gekeurd moeten worden / examen afleggen? (inspiratie) 
62. Een bomrobot als wapen; willen we dat? (inspiratie)
63. Onder welke voorwaarden valt het te verdedigen dat het OM t.b.v. de opsporing beelden toont van dieven? (inspiratie) 
64. Moeten we jihadisten preventief opsluiten omdat de impact van een aanslag die ze kunnen plegen (of andere vormen van terrorisme) als het mis gaat te groot is? (inspiratie)
65. Waaraan moeten we voorrang geven: Liever een ouder onterecht verdacht of een kind mishandeld? (inspiratie)
66. Zou de straf voor mensen die een overtreding of misdaad begaan in bijzijn van kinderen (zoals whatsappen in de auto) hoger moeten liggen dan als er geen kinderen aanwezig waren? (inspiratie)
67. In hoeverre is het rechtvaardig als je een boete krijgt voor 1 km. te hard rijden? (inspiratie)
68. In hoeverre zou justitie bij ernstige zaken en in uitzonderlijke gevallen gebruik moeten kunnen maken van DNA-materiaal dat in ziekenhuizen ligt opgeslagen? (inspiratie)
    
69. In hoeverre zouden we onze gedachten moeten beschermen tegen computers? (inspiratie)
70. In welke mate moet je een veertienjarige bestraffen voor de zelfmoord van een andere jongere na sexting? (inspiratie)
71. In welke mate mogen opsporingsdiensten software voor gezichtsherkenning inzetten om misdadigers op te sporen (inspiratie)
72. Bomen langs doorgaande wegen: meteen kappen? (inspiratie)
73. Moet je - om waarheidsvinding rond onveilige situaties niet in de weg te staan - beelden van ernstige ongelukken gewoon online zetten? (inspiratie: het ongeluk van Anthoine Hubert in de F2 wel/niet posten op social media)
74. Moet je de wet zo maken dat je een man kunt verbieden regelmatig langdurig achter vrouwen aan te fietsen? (inspiratie)
75. Zou ons leger desinformatie en propaganda mogen inzetten om burgers uit andere landen te beïnvloeden of te manipuleren? (inspiratie, zie ook dilemma 52) 
76. Moet de overheid mee kunnen lezen met WhatsApp (en andere berichtendiensten)? (inspiratie)
77. Moet aanranding in een virtuele wereld ook strafbaar zijn? (inspiratie)
    
78. In hoeverre mag de overheid ingrijpen en handhaven in mijn eigen huis door rookmelders verplicht te stellen? (inspiratie)
79. Zou seks met een lijk strafbaar moeten worden gesteld? (inspiratie) 
80. Vind je dat een gemeente opslag- en garageboxen van (onschuldige) burgers mag openbreken in strijd tegen wapens, nepkleding en barretjes? (inspiratie) 
81. Zou een huurder een rookmelder moeten mogen weigeren als een woningbouwcorporatie deze wil installeren (en mogelijk zelfs hiertoe verplicht is)? (inspiratie)
    
82. Wanneer is het niet meer te rechtvaardigen om mensen met een ernstige alcoholverslaving of Korsakov te beschermen tegen zichzelf? (inspiratie) 
    
83. In hoeverre moeten wilde zwijnen het onderspit delven als zij de veiligheid van mensen in de weg staan omdat zij niet weten hoe te handelen als ze een wild zwijn tegenkomen? (inspiratie)
    
84. ... 

Aanvullingen welkom! 

__________

[1]
Ik neem in deze bijdrage een breed begrip perspectief op veiligheid in: zowel het (mogelijk) veiligstellen van je lichaam (lichamelijke integriteit), als sociale veiligheid en zelfs het (mogelijk) veiligstellen van waarden en normen om een samenleving te kunnen zijn, laat ik hieronder vallen (voor de kenner: het laatste is een vorm van moralism / moralisme zoals volgens rechtsfilosofen o.a. kan worden teruggezien in de ideeën van Lord Devlin).