85+ vragen om kinderen creatief en kritisch te laten denken over de winter, sneeuw en sneeuwpoppen

Ook al was de winter tot nu toe vrij zacht, dat houdt ons natuurlijk niet tegen om kinderen uit te dagen over de winter creatief of kritisch na te laten denken. In deze bijdrage vind je hiertoe weer diverse goede vragen die je kunt stellen. De vragen of de winter zijn met name bestemd voor juffen en meesters in het primair onderwijs en voor ouders van kinderen. De vragen zijn trouwens - zoals soms wordt gedacht - niet alleen bestemd voor hoogbegaafde kinderen. Het stellen van denkvragen is nuttig voor alle kinderen!
(laatste update: 6-1-2018)

Zoals we hier hebben geschreven, hanteren we voor de indeling van denkvragen aan kinderen de denksleutels van Ryan (The thinking keys). Ten eerste om te laten zien hoe deze denksleutels 'werken' en ten tweede om te onderzoeken of de ideeën achter deze indeling waargemaakt kunnen worden. Onderstaande vragen zouden namelijk het kritisch denken en het creatief denken van kinderen en jongeren moeten stimuleren. Althans, dat is wat Ryan zegt. We zijn wel benieuwd of je dit ook in de praktijk terugziet (reacties zijn welkom!).

 

Nog wel herhalen we graag de volgende tip: ga onderstaande vragen niet letterlijk inzetten maar maak ze je eerst even van jezelf. Gebruik je eigen taal, je eigen intonatie en dergelijke. Het zal eerder aanzetten tot het gewenste denkwerk. Het is trouwens nog beter als je je leerlingen / kinderen zover krijgt zulke vragen te bedenken en te stellen!

 

Lijst met creatieve vragen en kritische vragen die je kunt stellen over het onderwerp winter:

Het tegenovergestelde (The Reverse)

• Wat zie je nooit staan bij een sneeuwpop?
• Welk geluid hoor je nooit in de winter?
• Welke drie zaken zul je nooit eten met wanten aan?
• Wat kun je nooit vieren in de winter?
• Welke vijf zaken moet je nooit geven aan een ijsbeer?

De wat-als (The What If)

• Wat zou er gebeuren als het nooit meer winter zou zijn?
• Stel je moest ieder jaar een winterslaap houden van vier maanden maar je kreeg hiervoor wel € 50.000,-; wat zou je doen?
• Wat zou je ervan vinden als je hevige sneeuwval een jaar lang niet naar school zou kunnen?
• Hoe zou je het vinden als je door hevige sneeuwval een week lang op school vast zou zitten?
• Stel je moet met je ouders en broertjes en zusjes een half jaar op de Zuidpool zitten maar je krijgt wel al het speelgoed mee wat je zou willen; wat zou je doen?
• Wat als het in de winter altijd meer dan 25 graden is; zou je dit nog steeds een winter noemen?
• Stel jij mag een nieuwe sport bedenken voor de Winterspelen: welke sport zou dit zijn?
• Stel je krijgt alles wat je hart begeert, maar je moet hiervoor wel een half jaar naar de Zuidpool. Zou je het doen?

Het nadeel (The Disadvantages)

• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van sneeuwvlokken?
• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van schaatsen?
• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van pindasnoeren voor vogels?
• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van een wak?
• Wat zijn de nadelen - en hoe kun je dit verbeteren - van sneeuwschuivers?

De combinatie (The Combination)

• Neem de (belangrijkste) eigenschappen van een iglo en een ski. Wat krijg je als je deze twee vervolgens met elkaar combineert?
• En wat krijg je - gezien hun eigenschappen - als je een pinguïn met een vogelhuisje combineert?
• Wat typeert een sneeuwbal en een sneeuwlaars en wat krijg je als je deze twee met elkaar combineert?
• Wat krijg je als je de ijsbloemen op een raam met een ijshockeywedstrijd combineert?
• Welk beeld verschijnt voor je als je een slee met een paar schaatsen combineert?

De GTV: Groter / Toevoegen / Vervangen (The BAR)

• Neem een schaats: Je mag één onderdeel groter maken. Wat zal het zijn en wat krijg je dan?
• Voeg nu wat toe wat je met name ziet in de winter. Wat is het?
• Vervang tot slot nog een onderdeel met iets wat je veel ziet in Scandinavië. Wat ga je vervangen?

Het alfabet (The Alphabet)

• Wat zijn goede namen voor sneeuwpoppen (en hoe zien ze er dan uit)? De A van ..., de B van ..., et cetera.
• Het vogelhuisje in je tuin moet een naam krijgen ("Huize ..."). Wat zijn leuke namen? De A is van ..., de B is van ..., et cetera.
• Welke namen zouden goede namen zijn voor bergdorpen? De A is van ...? De B is van ... ? Et cetera
• Welke tv-programma's zouden in de winter uitgezonden moeten worden? De A is van ..., de B is van ..., et cetera.
• Stel je zit drie maanden binnen gesneeuwd: je kunt school niet meer uit! Welke 26 dingen moet je hebben? De A is van ..., de B is van ..., enzovoort.
• Wat zijn de beste plekken om een sneeuwstorm te overleven? De A is van ..., et cetera.

De variatie (The Variations)

• Op hoeveel (en welke) manieren kun je een sneeuwpop maken zonder je handen te gebruiken?
• Op hoeveel (en welke) manieren kun je een skischans af?
• Op hoeveel (en welke) manieren kun je een sjaal omdoen?
• Op hoeveel (en welke) manieren kun jij aan iemand die nooit sneeuw heeft gezien, uitleggen wat sneeuw is?

Het plaatje (The Picture)

•  Deze foto met pinguïns is vorige winter geschoten op de Veluwe. Wat is er gebeurd?

De voorspelling (The Prediction)

• Welke wintersport staat over 50 jaar niet meer op het programma van de Winterspelen?
• Voorspel hoe de slee van de toekomst eruit ziet (heeft de digitalisering ook hier invloed op gehad?)
• Denk je dat over 100 jaar er robots zijn die het leuk vinden om sneeuwballen te gooien?
• In hoeverre zullen wij over 100 jaar nog kunnen schaatsen?
• Hoe bestrijdt de brandweer over 50 jaar sneeuwoverlast?

Het ander gebruik (The Different Uses)

• Bedenk 10 andere dingen die je met een sneeuwscooter kunt doen.
• Bedenk 5 andere dingen die je met een sneeuwschep kunt doen.
• Wat kun je nog meer met een vogelhuisje doen?
• Waar kun je een sneeuwvlok voor gebruiken?
• Je hebt een sneeuwpop gemaakt. Maar in plaats van in de tuin te laten staan, wil je er iets anders mee doen. Wat?

Het zotte (The Ridiculous)

• Kun je zoveel mogelijk redenen geven waarom mensen bij sneeuw altijd binnen zouden moeten blijven?
• Kun je een reden bedenken waarom de overheid mensen zouden moeten dwingen op hun tuinpad zoveel mogelijk sneeuw te vegen?
• Kun je een reden bedenken waarom het een goed idee zou zijn dat we altijd verkleed zou moeten zijn als sneeuwpop? 
• Oei, het is erg glad op de weg. Kun jij een goede reden bedenken om de fietsers die aan komen rijden niet te waarschuwen?

De overeenkomst (The Commonality)

• Wat zijn de overeenkomsten tussen een schaats en de verwarming van een huis?
• Wat zijn de overeenkomsten tussen een sneeuwschuiver en een pinda?
• Wat zijn de overeenkomsten tussen een warme trui en een ski?
• Waarin zijn een vetbolletje voor de vogels en een paar wantjes aan elkaar gelijk?

Een gedachte-experiment

De vraag (The Question)

• Geef twee vragen waarbij het antwoord is: "Oh, dan pak ik meteen de sneeuwschuiver!"
• Op welke drie vragen zou "met een rookworst" een goed antwoord zijn?
• Op welke vijf vragen is "nee, het is te koud daarvoor" een logisch antwoord?
• Welke vier vragen hebben "tuurlijk, er ligt toch sneeuw!" als antwoord?
• Op welke vijf vragen zou "dan zet ik eerst mijn skibril op" een mogelijk antwoord kunnen zijn?

De brainstorm (The Brainstorming)

• Hoe krijgen we voor elkaar dat we de eerste gipsvlucht uit de Alpen langer kunnen uitstellen?
• Hoe krijgen we voor elkaar dat er minder oude mensen vallen als het ijzelt?
• Hoe krijgen we voor elkaar dat er ieder jaar een Elfstedentocht is die ook nog eens door iedereen geschaatst kan worden?
• Hoe kunnen we voor elkaar krijgen dat je een sneeuwpop van 30 meter hoog maakt?
• Hoe krijg je voor elkaar dat rivaliserende supportersgroepen met elkaar een (vreedzaam) sneeuwbalgevecht gaan houden?
• Hoe kun je ervoor zorgen dat een aankomende sneeuwbui geen sneeuw laat vallen in Nederland?
• Hoe kun je ervoor zorgen dat jij beslist dat je ijsvrij krijgt van school?
• Hoe kun je voor elkaar krijgen dat mensen geen winterdepressie meer krijgen?

De uitvinding (The Inventions)

• Kun je een machine bedenken die automatisch sneeuwballen maakt?
• Kun je een machine bedenken die sneeuw omzet naar Lego?
• Kun je een machine bedenken die de tegenwind bij het schaatsen tegenhoudt?
• Kun je een machine bedenken waardoor je een slee niet meer hoeft te drukken zonder dat de slee een sneeuwscooter wordt?

De stenen muur (The Brick Wall)

• Veel mensen houden van schaatsen maar schaatsen jou in de weg. Hoe kun je dit voorkomen?
• Tijdens de winter is het overdag minder lang licht. Hoe kun je dit veranderen?
• Als het sneeuwt, houdt de overheid veel wegen sneeuwvrij. Hoe krijg je voor elkaar dat ze dit niet meer doen?

De constructie (The Construction)

• Hoe kun je zo een zo hoog mogelijke stapel sneeuwballen maken met enkel gebruik van sneeuw en planken?
• Hoe bouw je een omheining van een ijsbaan met rietjes?
• Hoe bouw je sneeuwdetector met enkel wc-papier, een vork en touw?

De gedwongen relatie (The Forced Relationships)

• Ongelukje! Hoe krijg je een skischansspringer uit een boom met enkel brandweerslangen?
• Hoe ontsnap je uit een wak als je enkel Playmobil bij je hebt? (bedenk zelf maar welk Playmobil)

Het alternatief (The Alternative)

• Op welke drie manieren kun je een skischans af zonder gebruik te maken van ski´s?
• Hoe kun je een wak krijgen zonder dat het buiten vriest?
• Op welke vijf anderen manieren kun je vogels eten en drinken geven zonder gebruik te maken van een vogelhuisje?

De interpretatie (The Interpretation)

• Je buurman zit op een besneeuwd dak. Hij schreeuwt je toe dat hij sneeuwkettingen nodig heeft. Wat kan de reden hiervoor zijn?
• Op bezoek bij je familie - tijdens de winter - komt iemand binnen met ski's onder (terwijl hier geen ruimte voor is). Waarom?
• Een goede vriend / vriendin wil een winterslaap houden. Waarom zou hij of zij dat willen?
• Je staat ineens bovenop een skischans; klaar om naar beneden te gaan voor het traditionele nieuwjaarsspringen in Garmisch-Partenkirchen. Waarom sta je daar ineens?

Zitten er leuke, waardevolle vragen tussen? Hopelijk. Heb je ondertussen zelf andere open vragen of heb je vraagcategorieën die nog beter aanzetten tot creatief of kritisch denken? Die dus verder gaan dan de vraagcategorieën van Ryan? We horen / lezen het graag!

PS.
En niet vergeten: je moet na het stellen van bovenstaande vragen wel doorvragen natuurlijk. Hoe je dit kunt doen, vind je bijvoorbeeld hier.