De zes soorten sollicitatievragen volgens James Reed: een bespreking (deel 2)

Dit is deel 2 in onze serie over sollicitatievragen. In de vorige bijdrage hebben we aan je uitgelegd dat je lijstjes met sollicitatievragen beter met een korreltje zout moet nemen. Je hebt gelezen dat het slimmer is om te denken in soorten of categorieën sollicitatievragen. In deze bijdrage zullen we de beste vraagindeling bespreken die we kennen, namelijk die James Reed. In de volgende bijdrage zullen we je een eigen (en wij denken betere) indeling in soorten sollicitatievragen aanreiken.

sollicitatievragen stellen: soorten vragen

In hoeverre zijn sollicitatievragen in te delen in soorten vragen?

Helaas zijn er niet veel beargumenteerde indelingen in sollicitatievragen te vinden. De meest overtuigende en onderbouwde [1] indeling is m.i. die van James Reed. In zijn boek Why You?: 101 Interview Questions You'll Never Fear Again beschrijft hij 6 categorieën van sollicitatievragen: in het Engels de zes c's. Zijn centrale gedachte is dat alle sollicitatievragen varianten zijn van de vragen die representatief zijn voor deze categorieën. Alle sollicitatie vragen zijn volgens Reed varianten van de volgende zes categorieën:

De 15 klassieke sollicitatievragen:

De kun-je-jezelf-beschrijven-vraag
De waarom-solliciteer-je-vraag
De wat-zijn-je-sterkste-punten-vraag
De wat-zijn-je-zwakste-punten-vraag
De wat-voeg-jij-toe-aan-onze-organisatie-vraag
De aan-welke-stijl-van-leidinggeven-geef-jij-de-voorkeur-vraag
De waar-zie-jij-jezelf-over-een-aantal-jaar-vraag
De welke-invulling-zou-jij-geven-aan-deze-baan-vraag
De wat-heb-jij-ergens-anders-bereikt-vraag
De wat-vind-jij-prettig-en-niet-prettig-aan-je-huidige / laatste-baan-vraag
De wat-kun-je-me-vertellen-over-hoe-jij-werkt-in-een-team-vraag
De wat-zeggen-je-collega's-over-jou-vraag
De hoe-werk-jij-onder-stress-of-als-zaken-niet-goed-gaan-vraag
De hoeveel-zou-je-willen-verdienen-vraag
De hoe-creatief-ben-je-vraag

Carrière-doel-vragen
Karaktervragen
Competentievragen
Curveballvragen (dit zijn vragen die qua vorm op suggestieve sollicitatievragen lijken: vragen die iets veronderstellen dat je niet moet bevestigen door de vraag te beantwoorden. Curveballvragen kennen echter nog een tweede eigenschap, namelijk dat ze de sollicitant onder druk te zetten. Reed geeft als voorbeeld van een curveballvraag: "Iedereen liegt wel eens in zijn CV; wat is jouw leugen?")
Creativiteitsvragen

Vraag is natuurlijk:

Is deze indeling van Reed waardevol voor de beroepspraktijk?

Ik twijfel steeds meer.

Bezwaren tegen de indeling van Reed

1. Ten eerste missen een aantal soorten sollicitatievragen in het overzicht van Reed. Zo ontbreken de ik-stel-je-even-gerust-vragen (de startersvragen), de kun-je-dat-toelichten-vragen (de doorvragen) en de heb-jij-nog-vragen (de afrondende vragen). Dat dergelijke soorten vragen ontbreken, valt wel te verklaren. De indeling van Reed is met name een inhoudelijke indeling: enkel inhoudelijke sollicitatiegesprekvragen, en dan met name de hoofdvragen, zijn opgenomen.

2. Ten tweede zie je tussen de categorieën veel overlap. Reed is trouwens de eerste om dit toe te geven. Zo worden in hoofdstuk 6 zowel de curveball-vragen als de creativiteitsvragen behandeld. Ook de 15 klassieke vragen kennen veel overlap met de andere vragen. Zo is een van de klassieke vragen (zie boven): "waar-zie-jij-jezelf-over-een-aantal-jaar-vraag". Dit is echter meteen een carrière-doel-vraag. Het is met name deze overlap die de indeling in soorten vragen minder handzaam maken.

In de volgende bijdrage: een alternatieve indeling in sollicitatievragen?

Door deze twee problemen verliest een sollicitant die zich aan het voorbereiden is op een sollicitatiegesprek al snel het overzicht bij het gebruik van de indeling. Althans dat is mijn ervaring en dat is wat ik tot nu toe van jullie heb gehoord. Dat is jammer want een indeling in soorten sollicitatievragen kan wel nuttig zijn. Ik zal daarom in de volgende bijdrage een eigen indeling geven. Een indeling met inhoudelijke vragen (gebaseerd op de soorten kennis die je kunt onderkennen) aangevuld met bovengenoemde procesmatige vragen (vragen die gericht zijn op het verloop van een sollicitatiegesprek).

Ik blijf ondertussen wel benieuwd naar jouw ideeën. Heeft de indeling van Reed jou wel geholpen? Ik hoor het graag (dit mag hieronder maar zoals gewoonlijk ook via X/ Twitter).

__________

[1]
Zie hoofdstuk 1 van het boek. Reed stelt dat zijn indeling gebaseerd is op duizenden gesprekken (maar inderdaad: niet op duizenden geslaagde selecties?). Daarnaast stelt hij ook soorten vragen in plaats van concrete sollicitatievragen voorop.