Socratische methode
De kunst van het stellen van vragen volgens Paul & Elder
Een specifieke benadering van de kunst van vragen stellen is de vraagkunst die gericht is op het stellen van positief-kritische vragen. Dit gaat dus over de kunst van het stellen van vragen die gericht zijn op de houdbaarheid van kennis. Ben je op zoek naar een voorbeeld hiervan, dan kan het interessant zijn om eens te kijken aan de andere kant van de oceean.
In Amerika zijn het namelijk met name Richard Paul en Linda Elder geweest die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de kunst van het stellen van kritische vragen. Het resultaat hiervan is onder andere een eigen Foundation for Critical Thinking, een jaarlijkse conferentie en de publicatie van diverse artikelen en boekjes.
Het boek waarin Paul en Elder zich met name richten op het stellen van positief-kritische vragen is het boek The Thinker's Guide to The Art of Socratic Questioning (zie ook Google Books voor een deel).
Nu kan ik me indenken dat je gezien de titel een prominente rol verwacht van de filosoof Socrates, maar dit is niet het geval. Het is vooral een boekje (96 pagina's) dat gaat over de kunst van het stellen van kritische vragen zoals Paul en Elder dit zien.
Paul en Elder benaderen de kunst van het stellen van vragen vrij systematisch. Eerst beschrijven ze de acht elementen van het denken ('elements of thoughts') om daarna te laten zien tot welke vragen dit kan leiden. Dit maakt hun methode erg waardevol. En het goede nieuws: om deze indeling en de voorbeeldvragen te zien, is aankoop van het boekje niet nodig. Een mooie samenvatting is namelijk ook hier te vinden.
Nu valt op dit model ook wel wat af te dingen. De elementen van het denken zijn wat vaag, de vragen kunnen in meerdere categorieën vallen en ook is er twijfel over het aantal elementen van het denken (waarom nu deze acht?).
Maar ondanks deze kanttekeningen is de aanpak vanuit de verschillende denkcategorieën m.i. wel nuttig als een mogelijk startpunt om te leren de juiste vragen te stellen. Juist omdat met deze elementen structuur hieraan kan worden gegeven (al is dit niet de enige aanpak hiertoe).
Maar ik ben ook wel benieuwd naar jullie ideeën. Voor een inventarisatie hiervan heb ik het framework om die reden vertaald naar een Nederlandse versie. En ik moet je meteen waarschuwen: de vragen zijn m.i. soms best wat gekunsteld. Dus geef vooral een eigen invulling aan deze vragen (voor een deel heb ik dit ook gedaan).
Opmerkingen, discussie, kritiek, aanvullende vragen: ik hoor het graag (bijvoorbeeld via twitter). Vind je hun indeling waardevol en wil je meer weten, dan zou ik je natuurlijk adviseren het boek te kopen.
