Ons gebrekkig oordeelsvermogen (inleiding)

In eerdere bijdragen heb je gelezen wat het belang is van kennis bij de uitoefening van je werk. Hierbij is een onderverdeling gemaakt tussen verschillende soorten kennis waarbij is geconcludeerd dat met name oordelen een centrale positie qua kennis innemen. Maar met welk soort kennis je ook hebt te maken: van professionals wordt verwacht dat ze met kennis van zaken handelen. Nu kun je hierop vertrouwen maar soms doe je er beter aan dit te bevragen. Waarom dat zo is, lees je in dit deel: over ons gebrekkig oordeelsvermogen.

Maar eerst een kleine waarschuwing. Dat we namelijk een gebrekkig oordeelsvermogen hebben, maakt het leven wel een stuk complexer. Als je alles gelooft wat anderen zeggen, ben je op korte termijn een stuk makkelijker af.

Het probleem is echter dat je dan jezelf voor de gek houdt. Ons eigen oordeelsvermogen als dat van anderen kent namelijk de nodige tekortkomingen. Deze tekortkomingen vinden met name hun herkomst in hoe wij met kennis en informatie omgaan en dit verwerken in onze oordelen.
 

Om een goede vragensteller te kunnen worden, is kennis hiervan onontbeerlijk. Deze tekortkomingen zorgen er namelijk voor dat we soms geen vragen stellen waar we dat wel zouden moeten doen. Aan een collega, aan een politicus, bestuurder, verkoper, leidinggevende, arts, adviseur, verdachte, et cetera…. Omdat we anders niet met kennis van zaken handelen.
 

In de volgende bijdragen zal ik deze tekortkomingen om die reden toelichten. Hiertoe zal ik beginnen met uitleggen hoe en waarom wij mensen soms gebrekkig met kennis en informatie omgaan. Dit leidt tot wat je zou kunnen noemen: epistemische doofheid, stomheid en blindheid. Tot welke problemen dit concreet kan leiden, lees je daarna als de specifieke cognitieve valkuilen aan de orde komen. De mens is minder rationeel als veel mensen denken.