Bekende filosofische gedachte-experimenten

Een beetje filosoof kent de vele standaard gedachte-experimenten die andere filosofen in het verleden hebben beschreven. Handig om te kennen en leuk om anderen op te bevragen. Sterker, volgens sommige filosofen zijn gedachte-experimenten het instrument bij uitstek voor de filosoof. Juist omdat gedachte-experimenten ons dwingen om na te denken over wat we vinden. In deze bijdrage vind je een lijst (met linkjes) naar de bekendste gedachte-experimenten.

Onderstaande gedachte-experimenten zijn soms best lastig. Het zijn interessante gedachte-experimenten om bepaalde theorieën te overdenken. Zijn ze echter te lastig, te lang of te filosofisch voor je? Klik dan hier voor een artikel met meer dan 50 voorbeelden van eenvoudige gedachte-experimenten, stel-dat-vragen en wat-als-vragen. Leuk voor tijdens blind date, een etentje of om zo maar te vragen aan een vriend of vriendin.

De bekendste gedachte-experimenten

Het Trolley-probleem (Philippa Foot / Thomsons) Wikipedia
De sluier van onwetendheid (John Rawls) Wikipedia
De allegorie van de grot (Plato) Wikipedia
De natuurtoestand (met name bekend van Locke, Hobbes en Rousseau) Wikipedia
Het schip van Theseus (diverse filosofen) Wikipedia
De grootvaderparadox (diverse filosofen) Wikipedia
De Chinese kamer (Searle) Wikipedia
Hersenen in een vat (Putnam) Wikipedia
De tikkende-bom-scenario's Wikipedia
Achilles en de schildpad (Zeno) Wikipedia

Overige filosofische gedachte-experimenten

Andere gedachte-experimenten die door filosofen zijn beschreven:

Schrödingers kat (Schrödinger) Wikipedia
De Ezel van Buridan (Aristoteles, Buridan, al-Ghazali) Wikipedia
De Lamp van Thomson (Thomson) Wikipedia
De paradox van plaats (Zeno) Plato
De granen van Millet (Zeno) Plato
De pijl (Zeno) Plato
De plank van Carneades (Carneades of Cyrene) Wikipedia
De paradox van de rechtszaak (Protagoras) Wikipedia
De dichotomie van de loper (Zeno) Plato
De leugenaarsparadox (diverse filosofen) Wikipedia
De paradox van de hoop (Eubuliedes van Milete) Wikipedia
De paradox van de kale man (Eubuliedes van Milete) Wikipedia
De tegenvoorbeelden van Frankfurt (Frankfurt) Wikipedia
Het probleem van het lijden en God (Epicurus, Mackie) Wikipedia
De paradox van de almachtige God (Averroes) Wikipedia
De onverwachte ophanging (Bron onbekend) Wikipedia
Newcombs probleem / paradox (Newcomb / Nozick) Wikipedia
Gettier's tegenvoorbeelden (Gettier) Wikipedia
De paradox van de teletransporter (Parfit) Wikipedia
Het disquotational principe (Kripke) Wikipedia
De simulatiehypothese (Bostrom) Wikipedia

Meer weten? Of vind je de uitleg op Wikipedia te lastig? Dan een leestip: een interessant boek over gedachte-experimenten is The Pig That Wants to Be Eaten: 100 Experiments for the Armchair Philosopher van Julian Baggini. Een toegankelijk geschreven boek vol interessante vraagstukken.